Autoklawy laboratoryjne stanowią niezbędne wyposażenie każdego laboratorium. Niezależnie, czy jest to samodzielne laboratorium, czy jednostka działająca przy szpitalu lub przychodni, sprzęt do sterylizacji służy do zachowania koniecznych wymogów bezpieczeństwa. Chodzi przede wszystkim o zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się infekcji wśród pacjentów. Autoklaw laboratoryjny jest przystosowany do sterylizacji narzędzi i wszelkiego rodzaju pojemników stosowanych w badaniach laboratoryjnych. Jak jest zbudowany i jakie są jego możliwości?
Autoklaw laboratoryjny to urządzenie przeznaczone do sterylizacji narzędzi, akcesoriów i wszelkiego rodzaju opakowań i szklanych naczyń stosowanych w laboratoriach. Trzeba jednak zaznaczyć, że dotyczy to wyposażenia przeznaczonego do ponownego użycia. Nie sterylizuje się przedmiotów jednorazowych.
Autoklaw laboratoryjny jest to nowoczesna komora sterylizacyjna w solidnej obudowie z tworzywa sztucznego. Sama komora jest wykonana ze stali nierdzewnej, ponieważ musi być odporna na działanie pary wtłoczonej pod ciśnieniem. Ponadto, w procesie wyjaławiania autoklawy ciśnieniowo-parowe uzyskują wysokie temperatury, w zakresie od 121 do 134 stopni Celsjusza.
Autoklawy laboratoryjne to nowoczesne urządzenia, które w przeciwieństwie do swoich poprzedników, są całkowicie zautomatyzowane i sterowane przez mikroprocesory. Personel laboratorium lub gabinetu specjalistycznego jest natomiast odpowiedzialny za prawidłowe umieszczenie przedmiotów do odkażenia w komorze sterylizacyjnej. Do tego celu służą specjalne metalowe tacki. W zależności od wielkości autoklawu oraz ilości dezynfekowanych przedmiotów, można zdecydować, ile poziomów takich tacek chcemy umieścić wewnątrz.
Po zamknięciu komory i autoklawu, można rozpocząć proces wyjaławiania. Do tego celu, autoklaw laboratoryjny wykorzystuje energię elektryczną do wytworzenia temperatury i ciśnienia pary oraz wodę demineralizowaną umieszczoną w specjalnym zasobniku. Przy czym, do zadań osoby obsługującej autoklaw parowy należy sprawdzanie poziomu wody w zbiorniku. Do sterylizacji należy używać wody destylowanej, jest to wymagane przez producentów i pozwala na wydłużenie trwałości urządzenia.
Sterylizacja trwa, w zależności od zadanych temperatur, od kilku do kilkudziesięciu minut. W wysokiej temperaturze i pod ciśnieniem dochodzi do tzw. koagulacji, czyli zniszczenia białek w komórkach mikroorganizmów - wirusów, bakterii, grzybów na powierzchni narzędzi lub pojemników. Po zakończonym odkażaniu i suszeniu, sterylizator może zostać opróżniony i ponownie napełniony.
Warto w tym miejscu nadmienić, że niektóre sterylizatory są wyposażone w funkcję podtrzymania temperatury po zakończeniu cyklu. Znacząco wpływa ona na zmniejszenie zużytej energii do uzyskania wymaganej temperatury w procesie wyjaławiania. Wszystkie etapy sterylizacji można śledzić na czytelnym wyświetlaczu LCD. Po zakończonej pracy, można również wydrukować raporty w celach archiwizacyjnych.
Autoklawy laboratoryjne to urządzenia spełniające wszystkie normy bezpieczeństwa wymagane dla takich placówek, jak samodzielne laboratoria oraz laboratoria przyszpitalne. Najczęściej stosowaną grupą sterylizatorów są autoklawy klasy B. To sprzęt najwyższej jakości, przeznaczony do bardzo skutecznej sterylizacji wymaganej w placówkach medycznych.
Zastosowane pompy próżniowe pozwalają na tzw. frakcjonowanie próżni, polegające na odsysaniu drobinek powietrza. W to miejsce wprowadzana jest gorąca para pod ciśnieniem. Przedmioty przetrzymywane w wysokiej temperaturze przez kilkanaście lub kilkadziesiąt minut są odpowiednio odkażone. Dotyczy to zarówno przedmiotów o litej powierzchni (metalowe narzędzia), ale także przedmiotów o porowatej powierzchni.
Pozostałe autoklawy są produkowane w dwóch klasach:
Autoklawy klasy N - to najprostsze autoklawy bez pompy próżniowej. Mogą używane tylko do sterylizacji przedmiotów o litej strukturze. Na podstawie przepisów obowiązujących od 2004 roku, autoklawy zostały zaliczone do klasy urządzeń pomocniczych.
Autoklawy klasy S - to pośredni poziom pomiędzy klasami N i B. Umożliwiają sterylizowanie przedmiotów pojedynczo oraz warstwowo, z wyjątkiem przedmiotów o budowie kapilarnej, czyli np. rurek używanych do celów medycznych. Klasa S posiada najczęściej pompy próżniowe. Zwykle autoklawy klasy S są wyposażone również w funkcję suszenia.
Laboratoria mają różne potrzeby, w zależności od liczby wykonywanych badań. Sterylizuje się narzędzia metalowe jak pincety, nożyczki, igły, ale również naczynia szklane i z tworzyw sztucznych, takie jak: kolby, probówki i pipety. Odkażane są również niektóre płyny.
Autoklawy laboratoryjne powinny być dobierane pod względem zapotrzebowania konkretnego laboratorium. Dostępne są różne pojemności, które umożliwiają sterylizacją nawet znacznych partii narzędzi i instrumentów laboratoryjnych. W zależności od ilości przedmiotów, można się zdecydować na autoklawy o pojemności 8, 12, 18, a nawet 22 litrów. W razie wątpliwości, można zasięgnąć rady konsultanta.
Autoklawy laboratoryjne posiadają szereg przydatnych funkcjonalności, które ułatwiają codzienną dezynfekcję wyposażenia. Jeśli chodzi o kwestie bezpieczeństwa, to autoklawy są wyposażone w blokadę komory sterylizacyjnej, która zapobiega przypadkowemu otwarciu. Ponadto, urządzenia posiadają europejski certyfikat CE. Dla optymalnego monitoringu procesu odkażania, na przednim panelu niektórych modeli zainstalowano czytelny wyświetlacz LCD, podający aktualne parametry i postęp pracy.
Sterylizatory laboratoryjne są również efektywne energetycznie. Posiadają rozwiązania zmniejszające całkowite zużycie energii. Należy do nich np. układ podtrzymywania temperatury pomiędzy cyklami, dzięki niemu urządzenie nie musi za każdym razem nagrzewać się ?od zera?.
Warto również wspomnieć o urządzeniach peryferyjnych, które mogą uzupełnić wyposażenie laboratorium. To przykładowo zgrzewarka impulsowa, pozwalająca na przygotowanie pakietów narzędzi po zakończeniu sterylizacji. Dzięki odpowiedniemu zabezpieczeniu narzędzi laboratoryjnych, możemy je dłużej przechowywać z zachowaniem sterylności.
Autoklaw laboratoryjny używany codziennie, będzie wymagał materiałów eksploatacyjnych, jak np. papier do drukarek w modelach z wbudowaną drukarką. Raporty po sterylizacji pozwalają na prowadzenie dokładnej dokumentacji. Do opróżniania i płukania autoklawów służą natomiast specjalne węże spustowe.
Kiedy elementy gumowe autoklawu stracą z czasem swoje właściwości elastyczne, można je wymienić na nowe. Silikonowe uszczelki drzwi autoklawu są również dostępne w kilku rozmiarach, w zależności od pojemności urządzenia.
Nowoczesne autoklawy laboratoryjne to urządzenia w pełni zautomatyzowane, które umożliwiają całkowitą kontrolę nad procesem dezynfekcji. Zapewniają również bezpieczeństwo i wygodę pracy personelu laboratoryjnego. Dzięki zastosowaniu autoklawu, znacznie zmniejsza się ryzyko rozprzestrzeniania się groźnych infekcji i zwiększa dokładność wyników badań.
