Autoklawy stomatologiczne to jedno z najważniejszych urządzeń w każdym gabinecie stomatologicznym. Jego zadaniem jest odkażanie narzędzi wykorzystywanych w leczeniu uzębienia. Kliniki i gabinety stomatologiczne posiadają wiele przyborów medycznych wielokrotnego użycia. Aby pozbyć się groźnych mikroorganizmów z powierzchni narzędzi stomatologicznych, konieczne jest zastosowanie sterylizacji ciśnieniowo-parowej. Do tego celu służą autoklawy stomatologiczne. Jak jest zbudowany autoklaw stomatologiczny i jakie ma możliwości?
Autoklaw stomatologiczny to sprzęt do wyjaławiania narzędzi medycznych, którego centralnym elementem jest komora ciśnieniowo-parowa wykonana ze stali nierdzewnej. W komorze odbywa się proces odkażania z zastosowaniem wysokiej temperatury, w zakresie od 100 do 130 stopni. Przedmioty ułożone są w specjalnych metalowych koszykach, które mogą być ułożone piętrowo lub pojedynczo, w zależności od kształtu i liczby przedmiotów.
Autoklaw stomatologiczny należy do kategorii autoklawów medycznych, które charakteryzują się większą skutecznością odkażania, niż np. autoklawy używane w gastronomii. Autoklawy stosowane w praktyce stomatologicznej to bardzo efektywne urządzenia, które najczęściej są wyposażone w pompy próżniowe, które usuwają z komory sterylizacyjnej powietrze jeszcze przed rozpoczęciem sterylizacji. Funkcja tzw. frakcjonowanej próżni, pozwala na szybkie usunięcie pęcherzyków powietrza z powierzchni sterylizowanych przedmiotów, a tym samym na precyzyjne wyjałowienie.
Autoklaw stomatologiczny jest urządzeniem wykorzystującym energię elektryczną i wodę demineralizowaną do wytworzenia pary i podniesienia jej ciśnienia w komorze sterylizacyjnej. Para jest doskonałym nośnikiem temperatury i jest lżejsza od powietrza, dlatego znacznie szybciej można uzyskać wysoką temperaturę, niż w przypadku autoklawów wykorzystujących tylko gorące powietrze.
Autoklawy stomatologiczne osiągają temperaturę nawet do 134 stopni, która powoduje koagulację, czyli rozkład białka komórkowego bakterii, wirusów, grzybów i innych patogenów. Najczęściej stosowane temperatury do sterylizacji to 121 oraz 132 stopnie Celsjusza. Normy medyczne wskazują, że przedmioty medyczne, aby były uznane za wyjałowione, muszą być przetrzymywane w tych temperaturach od 4 do 30 minut, w zależności od metody sterylizacji. Usunięcie mikroorganizmów pozwala na ponowne wykorzystanie narzędzi medycznych i radykalnie zminimalizowanie ryzyka rozprzestrzeniania się zakażeń.
Autoklawy stomatologiczne to autoklawy parowe, spełniające wymagane normy sterylizacji w gabinetach medycznych. Normy są ustalane na terenie każdego kraju, ale w autoklawy spełniają również normy europejskie CE. W Polsce obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2004 r. w sprawie warunków, jakie powinny spełniać gabinety i urządzenia na ich wyposażeniu.
Autoklaw medyczny spełnia normy dopuszczające do zastosowań w gabinetach specjalistycznych, klinikach i przychodniach. Najczęściej wykorzystywane są autoklawy klasy B - to urządzenia wyposażone w pompy do tworzenia wstępnej próżni. Dzięki temu proces wyjaławiania jest dokładniejszy. Ponadto, autoklaw klasy B posiada rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo i wygodę osobie obsługującej. Wyposażony jest między innymi w system zabezpieczenia przed przypadkowym otwarciem, niektóre modele posiadają też wbudowane drukarki.
Sterylizatory stomatologiczne są wykorzystywane w gabinetach dentystycznych oraz w klinikach. W zależności od zapotrzebowania, można wybrać autoklawy stomatologiczne o różnych wielkościach. Większa komora sterylizacyjna pozwala na jednorazowe odkażenie większej liczby przedmiotów, co skraca czas oczekiwania na zdezynfekowane narzędzia i zmniejsza ilość energii potrzebnej do prowadzenia gabinetu. Dostępne są autoklawy o różnych pojemnościach - od 8 do 22 litrów.
Wielu lekarzy specjalistów zadaje sobie pytanie - jaki autoklaw do gabinetu stomatologicznego? Odpowiedź nie jest jednoznaczna, ale na pewno należałoby odpowiedzieć na kilka wstępnych pytań, które pozwolą określić warunki konieczne, jakie powinien spełniać autoklaw stomatologiczny:
Jakie ilości narzędzi stomatologicznych będą odkażane każdego dnia? - od tego będzie zależała wielkość urządzenia. Można wybierać autoklawy z komorami od 8 do 22 litrów.
Jakie najważniejsze funkcje użytkowe powinien mieć autoklaw? - od tego będzie zależał model np. wyposażony w wyjście USB, czytelny ekran LCD informujący o postępie procesu, drukarka do tworzenia dokumentacji,
Czy potrzebne jest urządzenie główne służące do sterylizacji narzędzi dentystycznych, jak wiertła, lusterka, kleszcze, pincety? Czy może potrzebne jest urządzenie wspomagające do dezynfekcji przedmiotów wyposażenia gabinetu i akcesoriów pomocniczych? - od tego będzie zależała klasa autoklawu.
Warto w tym miejscu podkreślić, że do zastosowań medycznych najczęściej są wykorzystywane sterylizatory w klasie B. Próżnia, którą wytwarzają, sprawia, że para pod ciśnieniem praktycznie momentalnie penetruje wszystkie mikropory na powierzchni odkażanych przedmiotów.
Do sprawdzenia skuteczności procesów sterylizacji służą specjalne testy np. test Bowiego-Dicka. We wnętrzu autoklawów umieszcza się wskaźnik zawierający środki chemiczne i biologiczne. Po zakończeniu procesu sterylizacji, wskaźnik jest oceniany i daje informację, czy wyjałowienie było skuteczne. Tego rodzaju testy stanowią ważną informację dla personelu gabinetów stomatologicznych, czy dezynfekcja została przeprowadzona prawidłowo.
Autoklawy stomatologiczne posiadają szereg przydatnych funkcjonalności, które sprawiają, że są wyjątkowo efektywne i łatwe w obsłudze. Oto kilka z nich:
blokada przed przypadkowym otwarciem - system, który zapobiega przypadkowemu otwarciu drzwi w czasie trwającego procesu sterylizacji,
wyjście USB - do podpięcia przenośnej pamięci, pozwalającej na archiwizowanie cykli odkażania na potrzeby prowadzenia dokumentacji gabinetu stomatologicznego,
programy pracy - w zależności od potrzeb i ilości przedmiotów do odkażenia, można wybrać program o określonych parametrach,
funkcja wstępnego nagrzewania - odpowiedzialna za podniesienie temperatury urządzenia jeszcze przed właściwą dezynfekcją. Przydatna dla skrócenia procedur w gabinecie stomatologicznym,
zautomatyzowana kontrola procesu za pomocą mikroprocesora - pozwala na zwiększenie efektywności i skuteczności oraz na pełną kontrolę nad przebiegiem odkażania,
programy testowe: Bowie-Dick, Helix, test próżniowy - przydatne testy wskazujące skuteczność sterylizacji i warunków wewnątrz komory.
Autoklawy stomatologiczne pozwalają na sterylizację narzędzi medycznych o różnym kształcie i powierzchni. Odkażane mogą być przedmioty opakowane oraz naczynia i materiały. Nowoczesne autoklawy doskonale radzą sobie również z wyjałowieniem przedmiotów o wąskim prześwicie - cienkich rurek z tworzyw sztucznych, stosowanych do odprowadzania płynów i podawania leków.
