Autoklaw to specjalistyczne urządzenie służące do odkażania narzędzi, naczyń i materiałów używanych w gabinetach lekarskich i laboratoriach. Zasada działania opiera się na wykorzystaniu pary pod ciśnieniem - stąd nazwa: autoklawy parowe. Para jest bowiem najlepszym nośnikiem wysokiej temperatury i jest w stanie dokładnie sterylizować akcesoria medyczne, o ile są przeznaczone do wielokrotnego użytku.
Autoklawy parowe wykorzystują parę wodną pod ciśnieniem do uzyskania temperatury wystarczającej do likwidacji mikroorganizmów, bakterii i wirusów. Autoklawy parowe wytwarzają temperatury w zakresie od 120 do 130 stopni. Temperatura powstaje w komorze ciśnieniowej, w której umieszcza się tace z narzędziami, przyborami gabinetowymi i laboratoryjnymi. Komora jest wykonanej ze stali nierdzewnej, a wiele modeli autoklawów posiada dodatkowe zabezpieczenia przed przypadkowym otwarciem.
Autoklaw parowy zasada działania jest bardzo prosta i wynaleziona ponad 100 lat temu. We wnętrzu autoklawu umieszcza się narzędzia i przyrządy wielokrotnego użytku. Najczęściej umieszczane są w specjalnych workach lub pojemnikach do sterylizacji. Dzięki temu, po zakończonym procesie wyjaławiania, można je wyciągnąć bez dotykania ich powierzchni. Wewnątrz autoklawy posiadają tacki, na których umieszczane są odkażane przedmioty. Po zamknięciu komory ciśnieniowej, w zaawansowanych modelach pompa usuwa powietrze (frakcjonowana próżnia) i następuje wtłoczenie do środka pary pod ciśnieniem. Po kilkunastu minutach w wysokiej temperaturze oraz po zakończeniu procesu suszenia, przyrządy można wyciągnąć i ponownie użyć.
Autoklawy parowe mają podobną budowę, mogą jednak różnić się wielkością i technologią odkażania. Niektóre autoklawy posiadają wspomnianą funkcję próżni. Wyjaławianie jest wówczas najdokładniejsze i może być prowadzone w gabinetach medycznych i szpitalach. Dokładność sterylizacji jest określona w międzynarodowych normach i od niej zależy dopuszczenie autoklawów do różnych zastosowań.
Autoklawy parowe znane są również pod nazwą: sterylizatory ciśnieniowo-parowe. W zależności od potrzeb gabinetu medycznego, laboratorium czy kliniki, autoklaw parowy może mieć różną pojemność. Najmniejsze autoklawy mają pojemność 8 litrów, to wystarczająca wielkość dla małych placówek świadczących usługi medyczne. Większą ilość narzędzi, przyrządów, naczyń i sprzętu można sterylizować w autoklawach o pojemności 12, a nawet 22 litrów.
Autoklawy parowe można podzielić na kilka klas, w zależności od stopnia sterylizacji. Klasa najwyższa to autoklawy oznaczone symbolem B. Są one dopuszczone do użytku w gabinetach medycznych, w których stosowane są np. narzędzia chirurgiczne, stomatologiczne oraz akcesoria wielokrotnego użytku. Autoklawy parowe klasy B posiadają system próżni wstępnej, który usuwa cząsteczki powietrza. Dzięki temu, autoklawy klasy B mogą wyjaławiać nawet materiały porowate.
Niżej w klasyfikacji, znajdują się autoklawy klasy S. Dopuszczalne jest sterylizowanie w nich większych narzędzi i akcesoriów. Najprostsze modele to autoklawy parowe klasy N. Europejskie normy sterylizacji dopuszczają zastosowanie tych urządzeń, jako wspomagających. Można w nich sterylizować tylko przedmioty o gładkiej powierzchni.
Zastosowanie autoklawów parowych jest bardzo szerokie - od medycyny po branżę beauty. W salonach urody, gdzie stosowane są przyrządy metalowe do pielęgnacji naskórka i paznokci, autoklawy pozwalają skutecznie sterylizować narzędzia pomiędzy kolejnym użyciem. Pozwala to uniknąć infekcji.
Sterylizatory znajdują również zastosowanie w gabinetach stomatologicznych. Służą do sterylizacji kleszczy, wierteł i końcówek. Odkażanie parą pod ciśnieniem jest skutecznym sposobem na pozbycie się wirusów i bakterii z narzędzi stomatologicznych.
Autoklawy parowe stosowane są również powszechnie w laboratoriach analitycznych i przy placówkach medycznych oraz naukowo-badawczych. Autoklawy laboratoryjne pracują w zakresie temperatur od 100 do 135 stopni.
Również weterynaria sięga po sterylizatory parowe. W gabinetach wyjaławiane są skalpele, pincety, narzędzia do usuwania zębów i cięcia pazurów.
Zaawansowane autoklawy posiadają obecnie szereg rozwiązań ułatwiających obsługę. To nie tylko czytelne wyświetlacze LCD, podające aktualne dane dotyczące pracy sterylizatora. Sterylizację ułatwiają również dodatkowe zabezpieczenia, dotykowe przyciski oraz rozbudowane programy pracy.
Sterylizator to niezbędne urządzenie w każdym miejscu, gdzie świadczone są usługi medyczne. Autoklawy parowe cechują się zaawansowaną technologią, wykorzystując mikroprocesory do precyzyjnego sterowania procesem sterylizacji oraz gromadzenia informacji. Niektóre autoklawy medyczne wyposażone są także w drukarki i gniazda USB na pendrive. Pozwala to efektywnie gromadzić dane i zarządzać dokumentacją w gabinecie.
Aby dopasować autoklaw do specyfiki prowadzonej działalności, warto określić oczekiwania oraz zakres koniecznych sterylizacji. Nowoczesne sterylizatory pozwolą skutecznie wyeliminować infekcje, które mogą się rozprzestrzeniać poprzez nieprawidłowo zdezynfekowany sprzęt.
